Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) nedir?
BDT tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, kanıta dayalı, birçok psikiyatrik hastalığın ve psikolojik sorunun tedavisinde tedavi kılavuzları tarafından birinci sıra tedaviler arasında geçen bir psikoterapi türüdür.
BDT’nin diğer psikoterapi türlerinden farkı nedir?
Birçok psikoterapi türü vardır: psikanaliz, psikodinamik yönelimli terapiler, kişiler arası psikoterapi, destekleyici psikoterapi gibi. BDT’nin bu terapi türlerinden temel farkları şunlardır:
BDT hangi psikolojik kuramlara dayanır?
BDT bilişsel ve öğrenme kuramlarına dayalı olarak geliştirilmiştir. Bilişsel kurama göre kişinin yaşadığı olayların kendisi değil, olayları yorumlama biçimi bazı ruhsal sıkıntılara yol açar. BDT’de bu olayları yorumlama biçimine otomatik düşünceler denir. Otomatik düşünceler kişinin aklına birden gelen, mantık süzgecinden geçirilmemiş, tepkisel ve hızlı düşüncelerdir. Kişi çoğunlukla bunların farkına varmaz fakat düşüncenin etkisinde kalır. Duyguları ve davranışları bu düşüncelerden etkilenir. BDT’nin temel amaçlarından biri kişide uyuma yönelik olmayan ve/veya ruhsal sıkıntılarına yol açan bu otomatik düşünceleri tespit etmek ve bunları daha sağlıklı, mantıklı ve işlevsel olan alternatif düşüncelerle değiştirmektir.
Öğrenme kuramına göre kişinin belirli bir uyarana verdiği davranışsal tepki öğrenilmiş bir tepkidir. Bu davranışı sonucunda ödüle ulaşma veya olumsuz durumdan kurtulma sağlanmışsa, bu davranış pekişir. Sağlanmamışsa, davranış söner. BDT’de kişinin zaman içerisinde pekişme sonucunda öğrendiği fakat kişinin uyumunu bozan davranışlar tespit edilerek bunlar daha sağlıklı, mantıklı ve işlevsel olanlarla değiştirilir.
BDT hangi hastalıkların tedavisinde etkilidir?
BDT’nin birçok ruhsal hastalığın tedavisinde psikiyatrik ilaçlarla birlikte veya tek başına etkili olduğuna dair birçok bilimsel kanıt vardır. Bunların başında depresyon, anksiyete (kaygı) bozuklukları, bedensel belirtilerle giden bozukluklar ve yeme bozuklukları gelir.
BDT bu hastalıklar dışında, kişinin günlük hayatta karşılaştığı, ruhsal hastalık boyutuna ulaşmayan birçok sorunun çözümünde de kullanılabilir.
Kimler BDT uygulayabilir?
BDT, bütün psikoterapi türlerinde olduğu gibi, “doğuştan” gelen bazı terapi becerileri ile uygulanabilecek bir terapi türü değildir. Bu alanda iyi yapılandırılmış, süre ve içerik açısından uluslararası kalite standartlarına uygun, eğiticilerin bilgi ve beceri açısından eğitim verme yeterliliği olan, teorik ve süpervizyon eğitimlerini içeren eğitim programlarını tamamlamış olan ruh sağlığı çalışanları tarafından uygulanması gerekmektedir.
BDT tekniklerini öğrenmek benim ne işime yarayacak?
Psikoterapi birçok ruhsal bozukluğun ve rahatsızlığın tedavisinde klinik etkisi kanıtlanmış bir tedavi türüdür. Bu durum birçok psikoterapi türü için (psikanaliz, psikodinamik yönelimli psikoterapi, kişiler arası terapi, destekleyici psikoterapi vs.) geçerlidir. BDT’nin bu terapiler içerisinde en avantajlı yanı “cost-effective” olması, yani süresinin kısa etkinliğinin yüksek olmasıdır. Ülkemizde özellikle maddi açıdan uzun süreli psikoterapiyi sürdürebilecek olan danışan sayısı azdır. BDT ise birçok birinci eksen psikiyatrik bozukluğun tedavisinde 8-12 seans gibi kısa bir sürede etkili olabilmektedir. Bir ruh sağlığı çalışanının bu terapi tekniklerini bilmesi daha fazla danışana yardım edebilmesi açısından önemlidir.
BDT eğitimini hangi kurumlar veriyor?
Birçok üniversitenin psikolojiyle ilgili lisans, yüksek lisans ve doktora programlarında ve psikiyatri uzmanlığı eğitimi veren üniversite ve eğitim hastanelerinde BDT ile ilgili dersler verilmektedir. Ayrıca bu eğitim çeşitli dernekler bünyesinde de verilmektedir. Fakat bu eğitimlerin kalitesine karar verirken içerik ve süre olarak BDT ile ilgili uluslararası kurumların (European Association for Behavioral and Cognitive Therapies-EABCT, Academy of Cognitive Therapy-ACT) standartlarına uygun olup olmadığına dikkat etmek gerekir. ÜSBDT Türkiye’de BDT eğitimi veren, bir üniversiteye bağlı ilk merkez olma özelliğine sahiptir.
